Đồng chí Lý Chính Thắng tên thực là Nguyễn Đắc Huỳnh (1917- 1946), ông sinh ra trên xã Sơn Lễ, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Thời niên thiếu ông sống và học tập trên trường Trung học tỉnh Thanh Hóa, lớn lên chuyển ra học trường Tư thục Thăng Lengthy Hà Nội. Tiếp theo ông vào Nam tham dự hoạt động phương pháp mạng, sau thời điểm vào Nam, ông được đồng chí Hà Huy Giáp (cậu ruột của Lý Chính Thắng)- Bí thư Đặc ủy miền Hậu Giang , Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Nam Kỳ giác ngộ phương pháp mạng. Nguyễn Đắc Huỳnh tham dự công hội bí mật tại Sài Gòn – Gia Định.
Tháng 6 -1925, Hội Việt Nam Bí quyết mạng thanh niên được ra đời, sự ra đời của Hội đã liên quan sự phát triển thành của phong trào công nhân, nông dân và những tầng lớp nhân dân yêu nước khác, kết thành làn sóng dân tộc dân chủ ngày càng lan rộng. Đầu 5 1929 Nguyễn Đắc Huỳnh gia nhập Hội Việt Nam Bí quyết mạng Thanh Niên trên Nam Kì. Tới khoảng tháng 8 – 1929, những cán bộ lãnh đạo tiên tiến trong Tổng bộ và kì bộ Việt Nam Bí quyết mạng thanh niên trên Nam Kì quyết định ra đời An Nam Cùng sản đảng, Nguyễn Đắc Huỳnh đã gia nhập tổ chức này và tiếp tục hoạt động trong phong trào công nhân.
Nhà bia tưởng niệm đồng chí Lý Chính Thắng tại xã Sơn Lễ, Hương Sơn, Hà Tĩnh
Giữa lúc phong trào phương pháp mạng của quần chúng đang diễn ra quyết liệt, Ban Chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cùng sản Việt Nam họp Hội nghị lần thứ 1 tại Hương Cảng (Trung Quốc) vào tháng 10 – 1930. Hội nghị quyết định đổi tên Đảng Cùng sản Việt Nam thành Đảng Cùng sản Đông Dương, Nguyễn Đắc Huỳnh đã gia nhập Đảng Cùng sản Đông Dương và đổi tên là Lý Chính Thắng.
Sau thời điểm gia nhập Đảng Cùng sản Đông Dương, Lý Chính Thắng tham dự Thành Uỷ kiêm thư ký công đoàn Sài Gòn – Gia Định. Ông gây dựng cơ sở Đảng trên khu vực Đa Kao. Vùng đất Đa Kao là đất Hộ (đất của hộ hoặc đất do hộ quản lí. Hộ là đơn vị hành chính tồn tại vào thời kì Sài Gòn và Chợ Lớn được sáp nhập lại thành vùng Sài Gòn – Chợ Lớn (thời kì Pháp thuộc ). Tên gọi Đa Kao trở nên phổ cập} phổ biến tại Sài Gòn từ 5 1950 trở về sau.
Đầu 5 1945, chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn cuối, phát xít Đức, Nhật đứng trước nguy cơ thất bại. Trên Đông Dương mâu thuẫn Pháp – Nhật trở nên homosexual gắt, vào lúc 20 giờ ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp và dựng lên chính phủ Trần Trọng Kim, đưa Bảo Đại lên làm cho Quốc trưởng.
Đang lúc Nhật đảo chính Pháp, Ban thường vụ Trung ương Đảng họp tại làng Đình Bảng (Từ Sơn – Bắc Ninh). Ngày 12 – 3 – 1945, Ban thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” và “phát động 1 cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ làm cho tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa”
Để tiếp thu chủ trương của Ban thường vụ Trung ương Đảng, đồng chí Hà Huy Giáp xứ ủy Nam Kì đã cử Lý Chính Thắng ra Bắc, tìm bắt liên lạc sở hữu Trung ương Đảng. Lúc trở về Nam Bộ, Lý Chính Thắng mang trong mình theo Chỉ thị của Trung ương Đảng “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Theo tinh thần chỉ thị trên, ông đã cùng Xứ ủy Nam Kì hăng hái tiến hành chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Nam Bộ. Trong thời kì này Lý Chính Thắng giữ chức vụ Ủy viên Thành bộ Việt Minh Sài Gòn – Chợ Lớn hoạt động bí mật và là sáng lập viên Tổng Công đoàn Nam Bộ.
Danh sách những liệt sỹ trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ
Thực hành mệnh lệnh khởi nghĩa của Ủy ban kháng chiến toàn quốc và kế hoạch của Xứ ủy Nam Kỳ, ngay từ đêm 24 – 8 – 1945, quần chúng phương pháp mạng trên Sài Gòn – Chợ Lớn và những tỉnh lân cận mang trong mình theo giáo mác, tầm vông… bằng mọi phương tiện, rầm rập kéo về nội thành tham dự khởi nghĩa giành chính quyền.
Sáng sớm hôm sau 25 – 8 – 1945, hơn 1 triệu quần chúng Sài Gòn – Chợ Lớn và những tỉnh lân cận ào ạt kéo vào nội thành sở hữu khí thế sục sôi phương pháp mạng. Đoàn người hô vang như sấm dậy khẩu hiệu: “Việt Nam hoàn toàn độc lập!”, “Mọi chính quyền về tay Việt Minh!”, “Mặt trận Việt Minh muôn 5!”, “Đảng Cùng sản Đông Dương muôn 5!”, “Độc lập hay là chết!”. Cờ đỏ sao vàng tràn ngập đường phố, phấp phới bay trên những công sở. Quần chúng chiếm Sở mật thám, Sở cảnh sát, nhà ga, bưu điện, nhà máy điện… giành chính quyền trên Sài Gòn.
Đêm 22 rạng sáng 23 – 9 – 1945, được sự viện trợ của quân Anh, thực dân Pháp cho quân đánh úp trụ sở Uỷ ban nhân dân Nam Bộ và cơ quan tự động vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ 2. Lý Chính Thắng tham dự kháng chiến trên Sài Gòn – Chợ Lớn và lãnh đạo cuộc kháng chiến trên Nam Bộ.
Tháng 10 – 1945, Lý Chính Thắng làm cho Tổng Thư kí Tổng Công đoàn Nam Bộ và tham dự sáng lập báo “Cảm tử” của Tổng Công đoàn và lãnh đạo ra báo đều đặn nhằm tuyên truyền, phổ cập} đường lối, chính sách lớn của Đảng tới mọi tầng lớp nhân dân, xây dựng sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, vạch trần những mưu mô, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù, cổ động nhân dân đấu tranh.
Tháng 11 – 1945, Lý Chính Thắng lập trạm đón tiếp công nhân từ thành phố ra trên An Phú Đông. Chiến khu An Phú Đông là trung tâm căn cứ kháng chiến, nằm ngay sát Sài Gòn. Nhờ có lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần phương pháp mạng kiên cường, bất khuất, mưu trí, sáng tạo của người dân chiến khu, quyết bám đất, bám làng, thực hành chiến tranh nhân dân, chiến tranh du kích đã biến vùng đất An Phú Đông trở nên căn cứ địa phương pháp mạng vững chắn chắn trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Sau thời điểm nước Việt Nam Dân chủ Cùng hòa ra đời, Chính phủ lâm thời tuyên bố lệnh tổng tuyển cử trong cả nước. Ngày 6-1- 1946, vượt qua mọi hành động chống phá của kẻ thù, hơn 90% cử tri trong cả nước đi bỏ phiếu, bầu được 333 đại biểu khắp Bắc – Trung – Nam vào Quốc hội, Lý Chính Thắng trúng cử đại biểu Quốc hội khóa trước tiên khu vực Sài Gòn – Chợ Lớn.
Tháng 3 – 1946, Lý Chính Thắng hoạt động trong ngành giao thông liên lạc tại vùng Sài Gòn bị giặc chiếm. Quân Pháp tấn công An Phú Đông lần thứ 2, Lý Chính Thắng được cử làm cho chỉ huy trưởng mặt trận phía Đông, trong 1 trận đánh chống trả cuộc tấn công của giặc Pháp, quân ta đã anh dũng chiến đấu từ sáng tới chiều và đẩy lùi được cuộc tấn công của địch, tiêu diệt 100 tên địch, bên ta có 20 chiến sĩ hy sinh. Lý Chính Thắng bị thương, bị giặc Pháp bắt và tra trấn cực hình. Do vết thương quá nặng, bị mất nhiều máu và dưới đòn roi của thực dân Pháp nên ông đã mất tạibệnh viện Chợ Rẫy vào ngày 30 – 9 – 1946.
Sở hữu những công lao lớn lớn và sự hy sinh anh dũng của Lý Chính Thắng đối sở hữu phương pháp mạng Việt Nam, đồng chí được Đại hội thi đua công đoàn lần thứ 1 tuyên dương là “Chiến sĩ lao động ngoại hạng”, được Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh ngày 25 – 4 – 1949 truy tặng “Huân chương độc lập hạng Nhì”, được Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ truy tặng “Huy hiệu kháng chiến” và được nhà nước công nhận liệt sỹ.
Để ghi nhớ công lao lớn lớn của Lý Chính Thắng góp phần giáo dục lịch sử truyền thống cho thế hệ trẻ, Đảng bộ và chính quyền thành phố Hồ Chí Minh lấy tên ông đặt tên cho 1 con đường tại quận 3 mang trong mình tên “đường Lý Chính Thắng”. Ngày 09/9/2013 UBND tỉnh Hà Tĩnh có Quyết định số 2777/QĐ- UBND, đổi tên trường THPT Lê Hữu Trác 2 (Sơn Hòa, Hương Sơn) thành trường THPT Lý Chính Thắng. Việc nhà trường vinh dự mang trong mình tên người anh hùng liệt sỹ Lý Chính Thắng là niềm cổ vũ lớn lao, thầy và trò nguyện noi gương người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi, phấn đấu xây dựng trường thành trường học tiên tiến xuất sắc.
Phan Trung Kiên
