(Final Up to date On: 28/01/2022)
Nội hàm của khái niệm, ngoại diên của khái niệm là gì? Tìm hiểu cấu trúc của khái niệm.
Nội hàm của khái niệm
Nội hàm của khái niệm là nội dung hiểu biết về đối tượng hàm chứa trong khái niệm, là tập hợp những dấu hiệu cơ bản khác biệt hợp tác lại phản ánh bản chất của đối tượng, nhờ có ấy ta xác định được đối tượng ấy là gì, và phân biệt được đối tượng có những sự vật hiện tượng khác.
Dí dụ:
Nội hàm của khái niệm “phân tử” là những dấu hiệu: “Hạt bé nhất của chất bảo tồn những tính chất cơ vật lý và hoá học của chất này”, “do những nguyên tử tạo thành…”
Nội hàm của khái niệm “nước”là tập hợp những dấu hiệu: “Sôi tại 1000c ”; “chất đàn hồi”; “ko duy trì sự cháy”; “ko hoà tan chất béo”; “phân tử gồm….”
Nội hàm của khái niệm cũng chính là khái niệm, nhưng là khái niệm được xét từ góc độ phân xẻ nội tại của những tri thức tạo nên khái niệm, tức là ta muốn nói tới khái niệm ấy được tạo nên từ những tri thức gì? Đem lại cho ta những hiểu biết gì về đối tượng?.
Quy trình hình thành khái niệm cũng chính là quy trình hình thành nên nội hàm khái niệm. Ko thể có khái niệm mà ko có nội hàm. Nhưng về 1 đối tượng xác định nào ấy thì ko nhất thiết chỉ có 1 khái niệm duy nhất hình thành trong tư duy để phản ánh về nó. Tuỳ góc độ xuất phát của thực tiễn và nhận thức mà khía cạnh này hay khía cạnh kia của đối tượng được nổi lên như là mẫu đặc thù cho bản chất của đối tượng và tạo nên những nội hàm khác nhau, phản ánh những khía cạnh khác nhau về cùng 1 đối tượng – nghĩa là trong tư duy có thể hình thành nhiều khái niệm khác nhau về cùng 1 đối tượng.
Những khái niệm khác nhau ấy về cùng 1 đối tượng ko loại trừ lẫn nhau, ko đứng cô lập nhau mà chúng gắn bó hợp tác có nhau tạo nên 1 nội hàm duy nhất của 1 khái niệm duy nhất. Sự phân tầng nội hàm khái niệm hay khái niệm là tuỳ thuộc tại góc độ xem xét, và mức độ cần thiết nhận thức về đối tượng tại những hoàn cảnh cụ thể.
Dí dụ: 1 con người cụ thể (X) nào ấy, lúc ta xem xét anh ta tại góc độ công việc, ta có khái niệm “Anh (X) là 1 người lao động chuyên nghiệp”; lúc xem xét trong quan hệ có gia đình, ta có khái niệm “Anh (X) là người cha, chồng phải chăng”; lúc xem xét dưới góc độ thực hành pháp luật, ta có “Anh (X) là 1 công dân gương mẫu”… Tập hợp những khái niệm trên ta có 1 khái niệm khái quát hơn (hiểu biết toàn bộ hơn) về anh (X): “Anh (X) là 1 con người phải chăng trên mọi phương diện”
Nội hàm của khái niệm ko có sẵn trong tư duy, tuỳ thuộc tại mức độ vươn lên là của đối tượng, mức độ vươn lên là của thực tiễn, bên cạnh ra còn tuỳ thuộc vào trình độ, năng lực nhận thức của chủ thể mà nội hàm của khái niệm phong phú hay nghèo nàn, nông cạn hay sâu sắc, xa hay sắp có chân lý khách quan
Ngoại diên của khái niệm
Ngoại diên của khái niệm là tập hợp của những đối tượng mà khái niệm phản ánh, là lớp những đối tượng có những dấu hiệu được phản ánh trong nội hàm khái niệm. ngoại diên của khái niệm trả lời câu hỏi: Khái niệm phản ánh bao nhiêu đối tượng?
Chúng ta cần lưu ý phân biệt ngoại diên có đối tượng, đây là sự phân biệt giữa tập hợp và phần tử. Từng đối tượng là 1 phần tử hợp thành ngoại diên, còn ngoại diên là lớp, là tập hợp của những phần tử đấy.
Trong ngoại diên của khái niệm có toàn bộ những đối tượng biệt lập mà đối có chúng, ta có thể khẳng định được nội hàm của khái niệm này thuộc về chúng.
Dí dụ: Trong khái niệm “sinh viên Học viện Kỹ thuật Bưu chính Viễn thông”, ngoại diên của nó bao gồm toàn bộ những người đang học đại học và cao đẳng tại Học viện Kỹ thuật Bưu chính. Ta có thể xác định “Anh Nguyễn Văn A” là sinh viên Học viện Kỹ thuật Bưu chính Viễn thông, sự xác định ấy là chân thực ví dụ anh “Nguyễn Văn A” cũng mang trong mình dấu hiệu “người đang học đại học và cao đẳng”; “là đối tượng quản lý tập huấn của Học viện Kỹ thuật Bưu chính Viễn thông”, vì nội hàm của khái niệm “sinh viên Học viện Kỹ thuật Bưu chính Viễn thông” chính là những dấu hiệu ấy.
Mối quan hệ giữa nội hàm và ngoại diên của khái niệm
Giữa nội hàm và ngoại diên của khái niệm có mối tương quan xác định, ấy là mối tương quan giữa chất và lượng của khái niệm. Nghĩa là có 1 nội hàm xác định sẽ có 1 ngoại diên tương ứng và ngược lại. Ấy là mối tương quan tỷ lệ nghịch. Trường hợp nội hàm càng sâu, càng phong phú (càng nhiều dấu hiệu) thì ngoại diên của khái niệm càng bé, càng hẹp (càng ít đối tượng). Hoặc ngược lại, ngoại diên của khái niệm càng lớn thì nội hàm của nó lại càng ít dấu hiệu.
Dí dụ: Cơ quan thông tin “ngày mai, mọi người đi lao động công ích”. Xét trong thông tin này, khái niệm “mọi người” có nội hàm cạn quá, chỉ nói chung là mọi người, nên ngoại diên của nó siêu rộng, bao trùm toàn bộ cán bộ công viên chức trong cơ quan.
Còn ví dụ như thông tin nói sâu “mọi người dưới 30 tuổi, mạnh khoẻ thì cần đi lao động công ích” thì số lượng người cần đi lao động công ích sẽ teo lại, vì đã cho phép người trên 30 tuổi và đau ốm được miễn…
