Như mọi người đã biết, trên thế giới hiện nay có 193 quốc gia và 11 vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, làm cho thế nào để phân biệt được đâu là quốc gia và đâu là vùng lãnh thổ? Sự khác nhau giữa chúng là gì? Trên thế giới có những vùng lãnh thổ nào?
Những khái niệm, định nghĩa
Quốc gia là gì?
Có khá nhiều định nghĩa, khái niệm về quốc gia trên thế giới. Sắp như từng khu vực, từng địa phương lại có 1 định nghĩa riêng cho từ này. Vì số lượng quá nhiều nên dưới đây chúng tôi chỉ đưa ra những định nghĩa, khái niệm phổ thông} và được công nhận nhiều nhất về quốc gia.
Định nghĩa tổng quát: Quốc gia là 1 khái niệm được hợp thành từ địa lý, chính trị, tinh thần, tình cảm và pháp lý. Cụ thể: Quốc gia là 1 vùng lãnh thổ có chủ quyền (theo địa lý), có 1 chính quyền (theo chính trị) và những con người sinh sống trên vùng lãnh thổ ấy. Những người này chấp nhận nền văn hoá và lịch sử xây dựng của quốc gia nơi mình sinh sống (theo tinh thần), họ chịu sự chi phối của chính quyền và gắn bó sở hữu nhau bởi luật pháp (theo pháp lý), lợi quyền, văn hoá, tôn giáo, ngôn ngữ và chữ viết (theo tình cảm).
Trong từ điển luật Black (từ điển về thuật ngữ pháp lý được dùng trong Toà án Tối cao Hoa Kỳ): Quốc gia là khái niệm để chỉ 1 dân tộc hoặc 1 nhóm người hài hòa sở hữu nhau, hiện diện dưới hình thức 1 tổ chức tư nhân có tổ chức, có tính lịch sử liên tục và trú ngụ tại 1 phần biệt lập của Trái Đất. Những người này dùng chung 1 ngôn ngữ, 1 nguyên tắc và khác biệt sở hữu những nhóm người khác về nguồn gốc cùng 1 số đặc điểm đặc thù. Bên cạnh ra, những con người này còn sống chung dưới 1 chính quyền có chủ quyền.
Theo luật pháp tập quán quốc tế: 1 quốc gia là pháp nhân pháp lý của pháp luật quốc tế giả dụ quốc gia này đáp ứng được toàn bộ những tiêu chuẩn ghi trong Công ước Montevideo về quyền và nhiệm vụ của những quốc gia được ký kết vào 5 1933 tại Uruguay.
Đất nước là gì
Trên thế giới, đất nước có nghĩa rộng hơn quốc gia. Cụ thể, đất nước là từ để chỉ quốc gia có chủ quyền và hoàn toàn độc lập hoặc quốc gia phụ thuộc hay bị chiếm đóng bởi quốc gia khác. Trên 1 số khu vực hay trong 1 số tài liệu, đất nước còn được dùng để chỉ những thực thể chính trị khác bên cạnh quốc gia. Chẳng hạn như trong CIA World Factbook (tài liệu về quốc gia, đất nước trên thế giới do Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ CIA lập ra), từ đất nước được dùng để chỉ “1 nghĩa rộng bao gồm những quốc gia phụ thuộc, khu vực có chính quyền đặc biệt, đảo ko có đứa ở và những thực thể khác bên cạnh những quốc gia cổ xưa hay quốc gia độc lập chính thức”.
Trên Việt Nam, 2 từ này được dùng sở hữu ý nghĩa tương đương nhau. Đất nước thường được dùng để thay thế thế quốc gia trong nhiều văn bản, tác phẩm và ngược lại. Tuy nhiên, trong 1 số trường hợp 2 từ này lại mang trong mình những khía cạnh sắc thái khác nhau.
Chi tiết cấu thành quốc gia trong tư pháp quốc tế
Điều 1, Công ước Montevideo có nêu rõ:
1 quốc gia là pháp nhân pháp lý của luật pháp quốc tế giả dụ có toàn bộ những tiêu chuẩn sau đây:
– Dân số thường trực.
– Lãnh thổ xác định
– Chính phủ
– Quyền và khả năng tham dự vào quan hệ quốc tế sở hữu những quốc gia, tổ chức quốc tế khác.
Như vậy, xét theo ý nghĩa tổng quát thì trên thế giới hiện nay có toàn bộ 204 quốc gia. Còn giả dụ xét theo phương diện luật pháp tập quán quốc tế thì thế giới có toàn bộ 193 quốc gia chính thức, Thành quốc Vatican (quốc gia đặc biệt) và Nhà nước Palestine (quốc gia sở hữu chính phủ lưu vong).
Vùng lãnh thổ là gì?
Hiện nay, trên thế giới vẫn chưa có 1 định nghĩa thực rõ ràng và được chấp nhận phổ thông} về vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, từ khái niệm tổng quát và khái niệm theo luật pháp của quốc gia, có thể hiểu vùng lãnh thổ theo phương pháp tổng quát như sau: Vùng lãnh thổ là 1 quốc gia mà bị thiếu đi ít nhất 1 trong 4 khía cạnh theo tư pháp quốc tế để cấu thành quốc gia chính thức.
Tuỳ thuộc vào khía cạnh bị thiếu cũng như đặc điểm của những khía cạnh mà vùng lãnh thổ sẽ có hình thức tồn tại khác nhau. Từng hình thức này lại có 1 định nghĩa riêng. Cụ thể:
Quốc gia được công nhận hạn chế: Giả dụ hiểu theo nghĩa rộng hay nghĩa tổng quát, những quốc gia được công nhận hạn chế là quốc gia thực sự. Tuy nhiên theo luật pháp quốc tế, những quốc gia này vẫn chỉ là vùng lãnh thổ do chưa có được sự công nhận hay thừa nhận của toàn bộ những quốc gia chính thức và Liên Hiệp Quốc. Những quốc gia được công nhận hạn chế chỉ được thừa nhận và có quan hệ quốc tế sở hữu 1 số quốc gia chính thức hay thậm chí là chưa được thừa nhận bởi bất cứ thực thể chính trị hợp pháp nào (bao gồm quốc gia chính thức và những tổ chức quốc tế).
Vùng lãnh thổ tự động trị: Vùng lãnh thổ tự động trị là khu vực thuộc về 1 quốc gia (mẫu quốc) cụ thể. Tuy nhiên, khu vực này có được quyền tự động cai quản và những nét đặc thù riêng về văn hoá (dân tộc, ngôn ngữ, tôn giáo,…), kinh tế, xã hội (chính quyền, chính phủ,…). Vùng lãnh thổ tự động trị có thể được độc lập trên thực tế (có quyền tự động cai quản thực sự) hoặc độc lập theo luật định (được công nhận là độc lập nhưng thuộc quyền cai quản của mẫu quốc).
Vùng lãnh thổ phụ thuộc: Vùng lãnh thổ phụ thuộc là khu vực ko có toàn bộ chính phủ hay chủ quyền độc lập hoàn toàn. Nơi này có thể có hoặc ko có dân số thường trú, có thể có tổ chức chính quyền địa phương nhưng ko được ứng dụng (hoặc chỉ ứng dụng 1 phần bé) hiến pháp quốc gia. Những vùng lãnh thổ phụ thuộc thường là 1 phần đất tại siêu xa so sở hữu khu vực chính của quốc gia hoặc có thể là thuộc địa cũ trước đây.
Những vùng lãnh thổ trên thế giới
Có siêu nhiều vùng lãnh thổ sở hữu những hình thức tồn tại khác nhau nằm rải rác trên thế giới. Cụ thể:
– 10 quốc gia được công nhận hạn chế: Somaliland, Transnistria và Nagorno – Karabakh chưa được quốc gia chính thức công nhận. Abkhazia, Bắc Síp và Nam Ossetia chỉ được số ít quốc gia công nhận. Kosovo, Đài Mortgage, Tây Sahara và Palestine được nhiều quốc gia chính thức công nhận nhưng chưa được Liên Hiệp Quốc công nhận.
Đài Mortgage ko được Liên Hiệp Quốc công nhận do ấy đây vẫn chỉ là vùng lãnh thổ
mà chưa nên quốc gia chính thức
– Vùng lãnh thổ tự động trị: Hồng Kông, Ma Cao, Tây Tạng, Tân Cương (Trung Quốc), Bắc Eire (Anh), Dải Gaza (Palestine),… là những vùng tự động trị nổi danh trên thế giới.
– Vùng lãnh thổ phụ thuộc: Đảo Christmas, Quần đảo Cocos, Đảo Norfolk (thuộc Úc), Greenland (thuộc Đan Nguồn), Saint – Martin (thuộc Pháp), Bermuda, Quần đảo Virgin (Anh), Đảo Guam (thuộc Mỹ)… là những vùng lãnh thổ phụ thuộc nổi danh.
Sự khác nhau giữa quốc gia và vùng lãnh thổ
Từ những khái niệm và định nghĩa về quốc gia và vùng lãnh thổ, có thể thấy sự khác biệt rõ rệt nhất để phân biệt quốc gia và vùng lãnh thổ là những khía cạnh cấu thành chúng. Cụ thể, 1 quốc gia chỉ được coi là vùng lãnh thổ lúc có những khía cạnh sau:
– Lãnh thổ chưa được xác định rõ hoặc vẫn đang trong quy trình tranh chấp (như trường hợp của những quốc gia Palestine, tây Sahara,…)
– Chính quyền ko có toàn bộ quyền hạn (Nhà nước Palestine)
– Ko được toàn bộ những quốc gia hay Liên Hiệp Quốc công nhận (trong trường hợp Somaliland, Transnistria, Nagorno – Karabakh,…)
Sở hữu bài viết sự khác nhau giữa quốc gia và vùng lãnh thổ mà chúng tôi vừa giới thiệu, hy vọng bạn đọc đã có thêm những tri thức để biết phương pháp phân biệt được đâu là quốc gia và đâu là vùng lãnh thổ trên thế giới. Cảm ơn đã chú ý theo dõi.
Tìm hiểu thêm: Có toàn bộ bao nhiêu quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới?
