Thùy trán là 1 trong những thành phần cấu tạo nên bộ não. Nó có cấu trúc giải phẫu và chức năng siêu đặc biệt. Việc nghiên cứu và tìm hiểu những thông tin về thùy não này sẽ mang trong mình tới cho chúng ta siêu nhiều điều thú vị. Vậy thì thùy não này có cấu trúc như thế nào? Chức năng đặc biệt ra sao? Hãy cùng YouMed đi tìm câu trả lời qua bài viết sau đây.
1. Thùy trán là gì?
Thùy trán hay frontal lobe, thùy frontal là phần não kiểm soát những kỹ năng nhận thức quan yếu trên con người. Chẳng hạn như biểu đạt cảm xúc, giải quyết vấn đề, trí nhớ, ngôn ngữ, suy đoán và hành vi tình dục. Về bản chất, nó là “bảng điều khiển” tính bí quyết và khả năng giao tiếp của con người.
Thùy não này là thùy lớn nhất trong 4 thùy chính của não trên động vật có vú nói chung. Nó nằm trên phía trước của từng bán cầu (phía trước thùy đỉnh và thùy thái dương).
Thùy não này được ngăn bí quyết sở hữu thùy đỉnh bởi 1 rãnh giữa những mô được gọi là rãnh trung tâm. Và từ thùy thái dương bằng 1 rãnh sâu hơn gọi là rãnh bên (khe nứt Sylvian). Phần tròn trước nhất của frontal lobe (dù rằng ko được xác định rõ) được gọi là cực trán, 1 trong bố cực của đại não.
Xem thêm: Đau đầu lúc ho: Nên hiểu thế nào cho đúng?
Đây là 1 vùng thường xảy ra chấn thương sọ não nhất. Tổn thương thùy này có thể tạo ra những thay đổi đổi về tính bí quyết, hạn chế biểu đạt trên khuôn mặt. Đồng thời gặp khó khăn trong việc giải thích môi trường của 1 người. Chẳng hạn như ko thể đánh giá toàn bộ rủi ro và nguy hiểm.
2. Cấu trúc giải phẫu của thùy trán
Frontal lobe được bao phủ bởi vỏ não trước. Vỏ não trước bao gồm vỏ não vận động trước, và vỏ não vận động chính – những phần vỏ của vỏ não vận động. Phần trước của frontal lobe được bao phủ bởi vỏ não trước.
Thùy trán là thùy lớn nhất trong số những thùy trong não của con người. Nó nằm trên phía trước bộ não của chúng ta. Người ta ước tính thùy này chiếm khoảng 1 phần bố bộ não của con người.
Tham khảo thêm: Dị dạng động tĩnh nguồn não: Bệnh nguy hiểm như thế nào?
Frontal lobe có thể được chia thành 1 bên, cực, quỹ đạo (phía trên quỹ đạo; còn được gọi là cơ bản hoặc bụng), và phần trung gian. Từng phòng ban này bao gồm 1 hồi đặc biệt:
- Phần bên. Bao gồm phần bên của hồi trán trên, hồi trán giữa và hồi trán dưới.
- Phần cực. Bao gồm: Hồi chuyển cực trước ngang, hồi chuyển biên trước.
- Phần quỹ đạo. Bao gồm hồi quỹ đạo bên, hồi quỹ đạo phía trước, hồi chuyển quỹ đạo sau, hồi chuyển quỹ đạo giữa và hồi thẳng.
- Phần trung gian. Bao gồm: Phần trung gian của hồi trước trán cao và hồi chuyển.
3. Những đặc biệt của thùy trán
Tại người, thùy trán đạt tới độ trưởng thành hoàn toàn vào khoảng cuối những 5 20 tuổi. Đặc điểm này đánh dấu sự trưởng thành về nhận thức liên quan tới tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, 1 lượng bé bị teo là sinh lý bình thường trên frontal lobe của người già.
Bộ não là 1 cơ quan phức tạp, sở hữu hàng tỷ tế bào được gọi là tế bào thần kinh cùng hoạt động. Phần lớn những tế bào thần kinh này làm cho gì và hoạt động như thế nào vẫn chưa được hiểu toàn bộ.
Thùy frontal hoạt động cùng sở hữu những vùng não khác để kiểm soát toàn bộ hoạt động của não. Dí dụ, sự hình thành trí nhớ phụ thuộc vào đầu vào của giác quan, phụ thuộc vào nhiều vùng của não. Do ấy, thực sai lầm lúc gán bất kỳ vai trò nào của não vào 1 vùng duy nhất.
Tham khảo thêm: Những thông tin cơ bản về căn bệnh thoái hóa vỏ não hạch nền
Hơn nữa, bộ não có thể tự động “cuộn lại” để bù đắp cho chấn thương. Điều này ko có nghĩa là thùy frontal có thể phục hồi sau hầu hết những chấn thương. Tuy nhiên, những vùng não khác có thể thay đổi đổi để phản ứng sở hữu chấn thương trên thùy trán.
4. Chức năng của thùy trán
4.1. Chức năng chung
Toàn bộ vỏ não phía trước có thể được coi là “vỏ não hành động”, cũng như vỏ não sau được coi là “vỏ não cảm giác”. Nó được dành cho hành động của loại này hay loại khác: Cử động xương, cử động mắt, kiểm soát giọng nói, biểu đạt cảm xúc.
Tại người, phần lớn nhất của vỏ não trước, tức là vỏ não trước trán, chịu trách nhiệm về hành động tinh thần có phần đích bên trong, thường được gọi là lý luận hoặc tổng hợp trước trán.
Chức năng của frontal lobe liên quan tới khả năng dự đoán những hệ quả trong tương lai do những hành động hiện tại gây ra. Thùy trán cũng đóng 1 phần quan yếu trong việc tích hợp những ký ức dài hơn dựa trên nhiệm vụ được lưu trữ trên não.
4.2. Chế tạo lời nói và ngôn ngữ
Vùng Broca, 1 vùng trên thùy trán, giúp đưa suy nghĩ thành lời. Tổn thương vùng này có thể làm cho suy yếu khả năng nói, hiểu ngôn ngữ hoặc tạo ra lời nói có ý nghĩa.
4.3. 1 số kỹ năng vận động
Thùy frontal chứa vỏ não vận động chính, giúp điều phối những chuyển động tự động nguyện, bao gồm cả đi bộ và chạy.
4.4. So sánh những đối tượng
Frontal lobe giúp con người phân loại và phân loại những đối tượng. Bên cạnh ra nó còn giúp phân biệt món đồ này sở hữu đồ vật khác.
4.5. Hình thành ký ức
Hầu như mọi vùng não đều đóng vai trò ghi nhớ, vì vậy thùy frontal ko buộc phải là duy nhất. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy nó đóng 1 vai trò quan yếu trong việc hình thành ký ức dài hạn.
4.6. Hình thành nhân bí quyết
Sự tác động lẫn nhau phức tạp của kiểm soát xung động, trí nhớ và những nhiệm vụ khác giúp hình thành những đặc điểm chính của 1 người. Tổn thương thùy não này có thể làm cho thay đổi đổi hoàn toàn tính bí quyết.
4.7. Hành vi và động lực kiếm tìm phần thưởng
Gần như những tế bào thần kinh nhạy cảm sở hữu dopamine của não nằm trên thùy trán. Dopamine là 1 chất hóa học trong não giúp tương trợ cảm giác khen thưởng và động lực.
4.8. Quản lý sự chú ý, bao gồm cả sự chú ý có chọn lọc
Lúc thùy trán ko thể quản lý sự chú ý đúng bí quyết, thì những tình trạng, chẳng hạn như rối loạn nâng cao động giảm chú ý (ADHD), có thể vươn lên là. Bên cạnh ra, thùy não này còn có vai trò siêu quan yếu đối sở hữu sự đồng cảm.
5. Những tác động của tổn thương thùy trán
Tuy nhiên, nói chung, tổn thương frontal lobe do 1 cú đánh vào đầu, đột quỵ, nâng cao trưởng và bệnh tật, có thể gây ra những triệu chứng sau:
- Mất cử động 1 phần hoặc hoàn toàn trên phía đối diện của cơ thể
- Khó thực hành những nhiệm vụ đòi hỏi 1 chuỗi những chuyển động
- Gặp rắc rối sở hữu giọng nói hoặc ngôn ngữ (mất ngôn ngữ).
- Khả năng lập kế hoạch hoặc tổ chức kém
- Kiên trì sở hữu 1 hành vi, bí quyết suy nghĩ hoặc bộ quy tắc
- Gặp khó khăn sở hữu những chức năng bậc cao như lý luận, giải quyết vấn đề và suy đoán.
- Có vấn đề sở hữu việc duy trì sự chú ý hoặc sự tập trung.
- Giảm động lực
- Tâm trạng lâng lâng
- Suy giảm khả năng khởi đầu những hoạt động hoặc tương tác
- Những thay đổi đổi mạnh mẽ về tính bí quyết hoặc hành vi. Có thể bao gồm thờ ơ, cáu kỉnh và hành vi xã hội ko ưu thích.
- Kiểm soát xung động kém hoặc thiếu ức chế.
6. Những khía cạnh nào có thể gây tổn thương frontal lobe?
Những khía cạnh có thể gây tổn thương frontal lobe bao gồm:
- Chấn thương đầu
- Đột quỵ
- Nhiễm trùng tác động tới thùy trán
- Khối u trên thùy trán
- Bệnh đa xơ cứng
- Những bệnh lý thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như: Bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, bệnh Huntington.
7. Rối loạn thùy trán
Được đánh giá là duy nhất đối sở hữu con người, khu vực thùy trán là nơi khởi nguồn của những quy định về cảm xúc. Đồng thời cũng là nơi chế tạo ngôn ngữ, lập kế hoạch, hành vi xã hội và động lực.
Frontal lobe được chia thành bố khu vực chính được đặc biệt bởi chức năng và giải phẫu của chúng. Bao gồm: Vỏ não trước trán, vỏ não vận động chính và vỏ não trước vận động cơ.
Hội chứng hoặc rối loạn thùy trán là 1 thuật ngữ rộng được dùng để mô tả sự vươn lên là của những rối loạn lâm sàng do tổn thương trong vùng. Những khu vực cụ thể có thể bị tác động bao gồm cực trước, vỏ trước, vỏ não trước trán bên và vỏ não trước trán.
Xem thêm: Bạn biết gì về động kinh thùy thái dương?
8. Việc chẩn đoán rối loạn hoặc tổn thương frontal lobe
Rối loạn thùy trán có thể khá khó chẩn đoán. Những bài đánh giá thần kinh sẽ được dùng. Cũng như thu thập tiền sử về bệnh nhân và hành vi điển hình của họ từ những thành viên trong gia đình hoặc bạn thân của họ.
Tiếp tục, 1 loạt những bài đánh giá sẽ được thực hành sở hữu bệnh nhân để đo những thay đổi đổi về hành vi. Chẳng hạn như chứng cuồng ăn và sự phụ thuộc vào môi trường. Đồng thời đánh giá trạng thái tâm thần để đo lường chức năng điều hành.
Những chuyên gia y tế cũng sẽ tìm bí quyết loại trừ bất kỳ nguyên nhân nào khác gây suy giảm nhận thức như chức năng tuyến giáp và mức B12. Chụp MRI cũng có thể được thực hành để điều tra bệnh lý nguồn máu và vi nguồn, máu tụ và teo não.
9. Vấn đề phục hồi và điều trị
Điều trị tổn thương thùy trán phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tổn thương. Giả dụ bạn bị tổn thương frontal lobe, kế hoạch điều trị của bạn có thể bao gồm 1 nhóm gồm nhiều loại chuyên khoa khác nhau.
1 số phương pháp điều trị điển hình cho tổn thương thùy trán bao gồm:
- Cơ vật lý trị liệu. Cơ vật lý trị liệu có thể giúp bạn duy trì hoặc lấy lại khả năng vận động, sức mạnh và sự linh hoạt.
- Liệu pháp nghề nghiệp. Chuyên gia trị liệu nghề nghiệp có thể giúp bạn học những chiến lược new để bạn có thể dễ dàng thực hành những công việc. Đồng thời duy trì những hoạt động hàng ngày, như mặc quần áo, ăn uống hoặc tắm rửa.
- Tư vấn hướng nghiệp. Loại tư vấn này có thể giúp bạn trở lại làm cho việc và dạy bạn bí quyết đối phó sở hữu những nhu cầu khác nhau tại nơi làm cho việc.
- Liệu pháp nói – ngôn ngữ. Đây là liệu pháp có thể tương trợ cải thiện giao tiếp hoặc dạy bạn bí quyết dùng những thiết bị tương trợ.
- Liệu pháp nhận thức. Đây là liệu pháp có thể giúp bạn luyện tập những kỹ năng như lập kế hoạch, suy đoán và ghi nhớ.
- Tâm lý liệu pháp. Điều này có thể giúp cải thiện những mối quan hệ, phản ứng cảm xúc và kỹ năng đối phó.
- Phẫu thuật. Phẫu thuật có thể được khuyến nghị trong trường hợp chấn thương hoặc khối u não đang gây ra tổn thương.
10. Lời kết
Thùy trán của bạn siêu quan yếu đối sở hữu nhiều chức năng quan yếu. Những điều này có thể bao gồm, nhưng ko giới hạn trên, chuyển động tự động nguyện, lời nói và giải quyết vấn đề. Tổn thương thùy này có thể tác động tới 1 hoặc nhiều chức năng của vùng não này.
1 chấn thương, đột quỵ, nhiễm trùng hoặc bệnh thoái hóa thần kinh thường gây ra tổn thương cho thùy trán. Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tổn thương và thường bao gồm 1 số loại liệu pháp phục hồi.
Chưng sĩ Nguyễn Lâm Giang
