Tứ Diệu Đế (tiếng Phạn: catvāry āryasatyāni) là lời dạy trước tiên của Đức Phật cho những học trò của mình. Đức Phật đã nói về Tứ Diệu Đế mà ông đã khám phá ra trong lúc đấu tranh cho sự giác ngộ, ấy là những lời dạy vô cùng quan yếu trong Phật giáo.
Trong “Tứ Diệu Đế” thì “Tứ” có nghĩa là 4. “Diệu” có nghĩa là kỳ diệu, mầu nhiệm hay cao quý. Còn “Đế” có nghĩa là chân lý hay sự thực. Vì vậy Tứ Diệu Đế có nghĩa 4 sự thực hay 4 chân lý mầu nhiệm.
Đây là nhận thức trước tiên của Đức Phật rằng cuộc sống mang trong mình theo nó là bệnh tật, tuổi tác, đau khổ và chiếc chết, đã dẫn việc Ngài kiếm tìm sự hiểu biết sâu sắc hơn về phương pháp chúng ta sống và phương pháp để chấm dứt đau khổ.
Bài giảng trước tiên của Đức Phật sau khoản thời gian giác ngộ đã mô tả Tứ Diệu Đế hay còn gọi là Tứ Thánh Đế về cuộc sống mang trong mình lại đau khổ, và đau khổ là 1 phần của cuộc sống, rằng đau khổ có thể kết thúc và có 1 con đường dẫn tới sự chấm dứt của đau khổ. Những ý tưởng này tổng hợp thành những giáo lý then chốt của Phật giáo.
- Khổ đế: Sự thực về đau khổ (dukkha)
- Tập đế: Nguyên nhân của đau khổ (samudaya)
- Diệt đế: Chấm dứt đau khổ đi kèm sở hữu chấm dứt tham tình yêu (nirhodha)
- Đạo đế: Con đường giải phóng chúng ta khỏi đau khổ (magga)
Đức Phật thường được so sánh sở hữu bác bỏ sĩ. Trong 2 chân lý trước tiên, ông đã chẩn đoán vấn đề (đau khổ) và xác định nguyên nhân của nó. Chân lý thứ bố là chứng ngộ rằng có 1 phương thuốc để chấm dứt nó. Chân lý thứ tư, trong ấy Đức Phật đưa ra Bát Chánh Đạo, là thuốc kê đơn, là phương pháp để giải thoát khỏi khổ đau.
1. Chân lý trước tiên (Khổ đế) – Sự thực về đau khổ (Dukkha)
Đau khổ có nhiều hình thức. Bố loại khổ đau rõ ràng tương ứng sở hữu bố cảnh tượng trước tiên Đức Phật nhìn thấy trong cuộc hành trình trước tiên bên bên cạnh cung điện của Người: tuổi già, bệnh tật và chiếc chết.
Nhưng theo Đức Phật Thích Ca, vấn đề khổ đau đi sâu hơn nhiều. Cuộc sống ko nên lúc nào cũng màu sắc hồng và nó thường ko đáp ứng được mong đợi của chúng ta.
Con người nên chịu những ham muốn và thèm khát, nhưng ngay cả lúc chúng ta có thể thỏa mãn những ham muốn ấy, sự hài lòng chỉ là tạm thời. Niềm vui ko kéo dài hoặc trường hợp có, nó trở nên đơn điệu. Rồi chúng ta trở nên nản lòng lúc thế giới ko cư xử như ý nghĩ của chúng ta và cuộc sống của chúng ta ko ưu thích sở hữu mong đợi của chúng ta.
Ngay cả lúc chúng ta ko nên chịu đựng những nguyên nhân bên bên cạnh như bệnh tật hoặc mất mát, chúng ta vẫn chưa hoàn thành, ko hài lòng. Chúng ta có thể hiểu cuộc sống là vô thường và chúng ta cũng thế! Đức Phật dạy rằng trước lúc chúng ta có thể hiểu được sự sống và chiếc chết thì chúng ta nên hiểu rõ bản thân mình.
1 số người lúc đọc bài giảng này có thể thấy bi quan. Might mắn thay thế, lời dạy của Đức Phật ko kết thúc bằng khổ đau. Thay thế vào ấy, Người cho chúng ta biết những gì chúng ta có thể khiến sở hữu nó và khiến thế nào để kết thúc nó.
2. Chân lý thứ 2 (Tập đế) – Nguyên nhân của đau khổ (Samudaya)
Những rắc rối hằng ngày của chúng ta dường như có những nguyên nhân dễ nhận biết được: bệnh tật, đau đớn do chấn thương, nỗi buồn do mất tình nhân… Tuy nhiên, trong đoạn thứ 2 của chân lý cao quý của mình, Đức Phật tuyên bố đã tìm ra nguyên nhân của mọi khổ đau và nó sâu xa hơn những lo lắng quản lý của chúng ta.
Đức Phật dạy rằng, nguồn gốc của mọi khổ đau là ham muốn (tanha). Điều này có bố dạng, mà Người mô tả là Bố Gốc Rễ của điều ác, Bố Ngọn Lửa hoặc Bố Ngộ Độc.
Bố gốc rễ của điều ác
- Tham lam và khao khát, đại diện trong nghệ thuật bởi 1 con gà trống
- Sự thiếu hiểu biết hoặc ảo tưởng, đại diện bởi 1 con lợn
- Hận thù và phá hoại, đại diện bởi 1 con rắn
Chúng ta liên tục kiếm tìm chiếc gì ấy bên bên cạnh để khiến cho chúng ta vui vẽ. Nhưng cho dù chúng ta thành công tới đâu đi chăng nữa, chúng ta vẫn ko bao giờ hài lòng.
Sự khao khát này vươn lên là từ vô minh của bản thân. Chúng ta trải qua cuộc sống chỉ để có được 1 cảm giác an toàn cho chính mình. Chúng ta gắn bó ko chỉ sở hữu cơ thể mà còn sở hữu ý tưởng, ý kiến về bản thân và thế giới chung quanh chúng ta. Những gì chúng ta đạt được, danh vọng, tiền bạc và những giá trị để lại đã khiến cho chúng ta ảo tưởng về 1 “chiếc tôi vĩnh cửu” từ ấy chúng ta lao vào những phần tiêu ấy.
Giả dụ những thứ ấy ko thành tựu, hoặc bị ai ấy lấy mất thì chúng ta sẽ chán nãn và xuất hiện ý niệm tiêu cực, ý niệm tiêu cực sẽ dẫn tới những hành động tiêu cực. Lúc ấy hận thù khởi đầu xuất hiện và theo sau nó là những hành động xấu.
Học thuyết về vô thường, vô ngã và luật nhân quả có liên quan mật thiết sở hữu chân lý này.
3. Chân lý thứ bố (Diệt đế) – Chúng ta có thể chấm dứt đau khổ (Nirhodha)
Đức Phật dạy rằng, phương pháp để dập tắt ham muốn, gây ra khổ đau, chúng ta nên tự động giải thoát khỏi chấp trước. Đây là chân lý thứ bố – khả năng giải phóng.
Những lời dạy của Đức Phật về Tứ Diệu Đế đôi lúc được so sánh sở hữu 1 bác bỏ sĩ chẩn đoán bệnh và kê đơn điều trị. Trước tiên Người cho chúng ta biết bệnh là gì, và thứ 2 là cho chúng ta biết nguyên nhân gây ra chứng bệnh này. Chân lý thứ bố mở ra hy vọng cho việc chữa trị.
Đức Phật dạy rằng, qua việc thực hành chăm chỉ, chúng ta có thể chấm dứt Tham tình yêu. Kết thúc Vòng Luân Hồi khổ đau sau khoản thời gian giác ngộ (bodhi, “thức tỉnh”). Những người giác ngộ hiện hữu trong 1 trạng thái gọi là Niết bàn.
Niết Bàn có nghĩa là dập tắt. Đạt được giác ngộ niết bàn có nghĩa là dập tắt Bố Ngọn Lửa tham lam, ảo tưởng và thù hận. Niết bàn được hiểu như là 1 trạng thái tâm trí mà con người có thể đạt được. Đấy là 1 trạng thái của niềm vui tinh thần sâu sắc, ko có cảm xúc tiêu cực và sợ hãi.
4. Chân lý thứ tư (Đạo đế) – Con đường chấm dứt khổ đau (Magga)
Đức Phật là bác bỏ sĩ kê toa điều trị bệnh của chúng ta: Chân Lý cuối cùng là phương thức hoàn hảo cho sự chấm dứt khổ đau. Đây là 1 tập hợp những nguyên tắc được gọi là Bát Chánh Đạo.
Bát Chánh Đạo cũng được gọi là Trung Đạo: Nó giảm thiểu được sự ham muốn và khổ hạnh mà Đức Phật đã nhận ra trong việc kiếm tìm sự giác ngộ. 8 giai đoạn ko được thực hành theo thứ tự động mà là tương trợ và cũng cố lẫn nhau. Có thể được nhóm lại thành Trí tuệ (sự hiểu biết và ý chí đúng đắn), Hành vi đạo đức (nói đúng, hành động và sinh kế) và Thực hành thiền (đúng phương pháp, chánh niệm và tập trung).
Đức Phật mô tả Bát chánh đạo như là 1 phương tiện để giác ngộ, giống như 1 cái bè vượt sông. 1 lúc đã đạt tới bờ đối diện, người ta ko còn cần bè và có thể để nó đằng sau.
Trong kinh Đại Bát Niết Bàn (Digha Nikaya 16), Đức Phật dạy như sau:
…dù rằng ko nhận ra, dù rằng ko thâm nhập vào nhưng Tứ Diệu Đế thời gian dài nay vẫn đang được đi qua và trải qua bởi ta cũng như của những thầy[…] Nhưng hiện nay}, những thầy Tỳ kheo, những điều này đã được nhận ra và thông qua, buông bỏ mọi thứ là sự khao khát cho sự tồn tại…
Từng bài học đều giải thích những bước quan yếu của Phật giáo để hiểu được sự thực về cuộc sống, nguyên nhân đằng sau những sự thực, khả năng thay thế đổi và phương pháp sống có thể dẫn tới 1 cuộc sống ko còn khổ đau. Đa số Phật tử học tập, thực hành thiền, suy nghĩ và hành động theo những phương pháp đã được thiết kế để giúp họ hiểu rõ hơn về Tứ Diệu Đế và trên con đường mà Ðức Phật dạy sẽ dẫn họ tới bình an và vui vẽ bền vững.
Hoa Sen Phật
