– Anđehit là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm $-CH=O$hợp tác quản lý có nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro.Bạn đang xem: Metanal là gì
Dí dụ:
$H-CH = O$ (anđehit fomic/metanal);
$C{H_3} – CH = O$ (anđehit axetic/etanal)
${C_6}{H_6} – CH = O$ (benzanđehit)
$O=CH-CH=O$ (anđehit oxalic)
Nhóm $-CH=O$ là nhóm chức anđehit.
– Xeton là hợp chất cabonyl mà trong phân tử có nhóm$C=O$ hợp tác có 2 gốc hiđrocacbon.
Dí dụ:
$C{H_3} – CO – C{H_3}$ (đimetyl xeton/axeton)
$C{H_3} – CO – {C_6}{H_5}$ (metyl phenyl xeton/axetophenon)
$C{H_3} – CO – CH = C{H_2}$ (metyl vinyl xeton)
2. Phân loại
Dựa theo đặc điểm cấu tạo của gốc hiđrocacbon và theo sốnhóm $-CHO$ trong phân tử, người ta chia thành anđehit no, ko no, thơm;anđehit đơn chức, đa chức.
Dí dụ:
+Anđehit:
$C{H_3} – CH = O$ (no)
$C{H_2} = CH – CH = O$ (ko no)
+ Xeton:
3. Danh pháp
Theo IUPAC:
a. Anđehit
Tên anđehit =Tên hiđrocabon + al
Ổ chính của phân tử anđehit là ổ cacbon dài nhất bắtđầu từ nhóm $-CHO.$
Dí dụ:
1 số anđehit có tên thông thường: anđehit + tên axittương ứng.
Tên của 1 số anđehit no, đơn chức được trình bày trongbảng sau:
b. Xeton
Tên xeton =Tên hiđrocabon + on
II. ĐẶC ĐIỂM CẤUTẠO, TÍNH CHẤT VẬT LÍ
1. Đặc điểm cấutạo
Nhóm $-CHO$ có cấu tạo như sau:
Trong nhóm $-CHO,$ hợp tác đôi $C=O$ gồm 1 hợp tác $sigma$ bền và 1 hợp tác $pi $ kém bền hơn, tương tự động hợp tác đôi $C=C$ trongphân tử anken, do ấy anđehit có 1 số tính chất giống anken.
Mô hình phân tử $HCHO$ dạng đặc (a) và dạng rỗng (b)
2. Tính chất vậtlí
– Trên điều kiện thường, những anđehit đầu dãy đồng đẳng là chấtkhí ($HCHO$ sôi tại $ – {19^o}C$, $C{H_3}CHO$ sôi tại ${21^o}C$) và tan siêu tốttrong nước. Những anđehit tiếp theo là chất lỏng hoặc chất rắn, độ tan trong nướccủa chúng giảm dần theo chiều nâng cao của phân tử khối.
Dung dịch nước của anđehit fomic được gọi là fomon. Dungdịch bão hoà của anđehit fomic (có nổng độ 37-40%) được gọi là fomalin.
– Axeton là chất lỏng, dễ bay tương đối, tan vô hạn trong nướcvà là dung môi hòa tan siêu nhiều chất hữu cơ.
III. TÍNH CHẤTHOÁ HỌC
1. Phản ứng cộnghiđro
Lúc có xúc tác niken và đun nóng:
– Anđehit + ${H_2}$ $ lớn $ Ancol bậc I.
$R – CH = O + {H_2}xrightarrow{{Ni,{t^o}}}R – C{H_2} -OH$
Trong phản ứng trên, anđehit đóng vai trò chất oxi hoá.
– Xeton + ${H_2}$ $ lớn $ Ancol bậc II.
2. Phản ứngoxi hoá
Anđehit bị oxi hóa dễ dàng, vì nguyên tử $H$ của nhóm$-CH=O$ mang trong mình 1 phần điện tích dương (do hiệu ứng chuyển dịch electron) nên dễbị oxi hóa thành nhóm $-COOH.$ Xeton khó bị oxi hóa.
$R – CH = O + 2left< {Ag{{left( {N{H_3}} proper)}_2}}proper>OH lớn R – COON{H_4} + 3N{H_3} + {H_2}O + 2Ag downarrow $
Phản ứng trên được gọi là phản ứng tráng bạc do người tadùng phương pháp này để tráng 1 lớp $Ag$ trên mặt kính làm cho gương soi, trángruột phích,…Xem thêm: Hướng Dẫn Bí quyết Tạo Ví Bitcoin Money, 5 Loại Ví Lưu Trữ Bch Uy Tín, An Toàn Trong 2021
Nhận xét :
Anđehit vừa mô tả tính oxi hoá vừa mô tả tính khử.Lúc bị khử, anđehit chuyển thành ancol bậc I tương ứng. Lúc bị oxi hoá, anđehitchuyển thành axit cacboxylic (hoặc muối của axit cacboxylic) tương ứng.
IV. ĐIỀU CHẾ
1. Từ ancol
Oxi hoá ancol bậc I thu được anđehit tương ứng, oxi hoákhông hoàn toàn ancol bậc II thu được xeton.
Formanđehit (metanal) được điều chế trong công nghiệp bằngcách oxi hóa metanol nhờ có oxi ko khí (tại $600 – {700^o}C$ có chất xúc tác$Cu$ hoặc $Ag$).
$2C{H_3} – OH + {O_2}xrightarrow{{Ag,{{600}^o}C}}2H – CH= O + 2{H_2}O$
2. Từhiđrocacbon
Trong công nghiệp, người ta oxi hoá metan có xúc tác, thuđược anđehit fomic.
Oxi hoá ko hoàn toàn etilen là phương pháp tiên tiến sảnxuất anđehit axetic.
Anđehit axetic còn được điều chế từ axetilen bằng phản ứngcộng nước.
Oxi hoá ko hoàn toàn cumen thu được axeton và phenoltheo sơ đồ:
V. ỨNG DỤNG
Fomanđehit được dùng làm cho vật tư chế tạo nhựaphenol-fomanđehit, nhựa ure-fomanđehit.
Dung dịch nước của fomanđehit (fomon) được dùng làm cho chấttẩy uế, ngâm mẫu động vật làm cho tiêu bản, dùng trong kĩ nghệ da giày do có tínhsát trùng.
Anđehit axetic được dùng để chế tạo axit axetic làmnguyên liệu cho nhiều ngành chế tạo.
Nhiều anđehit có nguổn gốc thiên nhiên được dùng làmhương liệu trong công nghiệp thực phẩm, mĩ phẩm như geranial (trong tinh dầuhoa hổng), xitrolenal (trong tinh dầu bạch đàn), vanilin, piperonal, …
Axeton được dùng làm cho dung môi trong quy trình sản xuấtnhiều hợp chất trong công nghiệp mĩ phẩm, làm cho vật tư tổng hợp clorofom,iođofom, …Xem thêm: Gt Trên Fb Là Gì – Kênh Gt Là Gì Trên Fb, Zalo
Xiclohexanon được dùng làm cho vật tư chế tạo 1 số vật liệu polime như tơ capron,nilon-6,6.henol),…
